ÇOCUKLARDA SİGARAYA BAŞLAMADA AİLENİN ROLÜ

Birçok anne babanın en büyük amaçlarından biri mutlu çocuklar yetiştirmektir. Bazı anne babalar bu amaca ulaşmak için kendi hayatlarını adarlar. Kendileri için hiçbir şey yapmaksızın tüm davranışlarını çocuklarına odaklarlar. “Ödevimiz var, babamız/annemiz geldi.”gibi cümleleri birçok anne babadan duyabiliriz. Bazı anne babalarda fazla esnek davranarak çocuğa sınır koymaz ve aşırı özgür bırakırlar.

Çocuğun kendini tanıması, kişiliğini kazanması ve uyum sağlayabilmesinde ailenin çok büyük bir etkisi vardır. Çocuğun ruh sağlığını belirleyen en temel etkenlerden biri, kötü alışkanlıklar edinip edinmemesidir. Bunların en sık görüleni ise sigaradır. Hatalı anne-baba tutumu, aşırı esnek ya da katı aileler ve bozuk aile yapısı sağlıksız bir gelişimin ve uyum problemlerinin kaynağı olabilir. Esnek ailede anne-baba çocuğa çok şey vererek, çocuğun kendi yeteneklerinin, becerilerinin sınırını görmesini engeller. Katı aile tutumlarında ise aile çok az şey vererek ona gerekli desteği sağlamaz ve uygunsuz davranış örüntülerinin gelişimine neden olur.

Günümüzde sigara içme yaşı 10lu yaşlara kadar düşmüştür. Özellikle ön ergenlik dönemine denk gelen bu yaş dönemi, duyguların en yoğun yaşandığı, çatışmaların olduğu, aidiyetlik hissinin sorgulandığı evredir. Aile içi iletişim problemleri olduğunda, çocuk kendini aile içinde yararsız, yetersiz hissettiğinde ve aileye ait hissetmediğinde kolay ait olabileceği başka gruplar arar. Bulduğu grupların ortak özelliği, aile problemi yaşamaları olabilmektedir. O gruba ait olmak çoğu zaman o gruptakiler gibi düşünüp davranmak olduğundan sigara alışkanlıkları ortaya çıkabilir. Sigara ergenlerde kimi zaman bir merak, kimi zaman bir tepki kimi zaman da büyüdüğünü ispat etmek anlamına gelebilir.

Gençlerin sigaraya başlamalarında bir başka neden de sigara kullanımının otoriteye başkaldırı sembolü olarak algılanmasıdır. Yapılan araştırmalarda anne-babalarını otoriter olarak algılayan gençlerin, demokrat olarak algılayanlara göre daha çok sigara tükettikleri/sigaraya başladıkları öğrenilmiştir. Baskı altında büyüyen çocuk, başkalarının etkisinde kolay kalır. Anne babanın aşırı korumasında ise çocuk bağlanma ve özgüven problemi yaşar. Sigaraya yönelim çoktur. Özgüvenin kişileri kötü alışkanlıklardan koruyucu etkisi vardır.

Peki, çocuklarının sigara içtiğini öğrenen anne babaların tutumu nasıl olmalıdır.

*Öncelikle sakin olmalısınız. Unutmamak gerekir ki öfkeliyken ya da aşırı endişeli bir ruh hali içindeyken iletişime açık olmayız.

*“Seni anlıyorum demek, sana hak veriyorum demek değildir!” Öncelikle sakinleşip çocuğunuzu bu konuda durumunu anlatmaya teşvik edin. Bunu çocuğunuzun kendini en güvende hissettiği yerde örneğin; odasında başlatabilirsiniz. Unutmamalı ki önemli olan çocuğunuzun dürüstçe durumunu anlatabilmesidir.

*Çocuğunuzu bu alışkanlığa iten sebepleri dinlemeye gayret edin ve ona bu zor durumu ile ilgili sebeplerde anladığınızı ifade eden cümleler kurun.

*Onu eleştirmeyin, hakaret etmeyin.

*Çocuğunuzla daha fazla paylaşımda bulunun, onunla ortak aktiviteler yapın.

*Aile içi etkinlikleri arttırın. Örneğin yemek masasında geçirdiğiniz süreyi uzatın.

*Çocuğunuzun arkadaşlarını tanıyın.

*Çocuğunuza baskı uygulamayın. Unutmayın ki çocuğunuzun dürüst olması oldukça önemli.

*Çocuğunuzda, ne zamandan bu yana sigara alışkanlığı olduğunu öğrenin.

*Çocuğunuzun sigara tükettiği kişileri, ortamları ya da zamanları gözlemleyin.

*Hatalarını yüzüne vurmayın.

*Kendinizde sigara alışkanlığı olup olmadığını fark edin. Unutmayın, rol model olabilirsiniz.

*Yararlı ve yeterli olduğu davranışları ifade edin. Özgüven kazanımı kötü alışkanlıkları engelleyen en büyük silahtır.

*Çocuğunuzu sigara içmeye iten sebepleri fark edin ve o sebepler üzerinde çözüm üretmeye gayret edin. Aşamadığınız noktada psikologlardan destek alın.