Her gün küçük veya büyük birçok karar almak durumuyla karşı karşıya kalır ve bazen de kararsızlıklar yaşarız. Önemli karar aşamalarında böyle hissetmemiz, karar sürecine zaman ayırmamız ve başkalarına danışmamız oldukça normaldir. Kararsızlığın dozajı önemlidir.
Kararsızlık üşengeçlik, önemsememek veya motivasyon eksikliği değildir. Sadece çok büyük, hayatımızdaki kritik kararlar ( meslek seçimi, iş değiştirme, iş seçimi..) için de geçerli değildir. Önemli kararları almakta oldukça zorlanan bu kişiler, gündelik ufak kararları almakta bile zorluk yaşamaktadırlar. Bazı durumlarda bu düşünceler ve eşlik eden duygular daha da yoğun yaşanmaktadır. Özellikle hayatları ile ilgili önemli kararlar alacaklarında. Bazen hangi kafeye oturacağınız, sabah hangi kıyafeti giyeceğiniz, öğlen hangi yemeği yiyeceğiniz, mağazada hangi rengi-bedeni satın alacağınız gibi basit kararlarda da kararsız kalınır.
- Kararsızlık Nedir? Nedenleri Nelerdir?
Kararsızlık kavramı bir konu hakkında karar verememe, ikilemde kalma, birden fazla seçenek arasında seçim yapamama gibi durumlarla tanımlanabilir. içeriğinde tereddütlük duygusunu ve kaygıyı barındıran bir durumdur. Bu duyguları yaşarken kişinin zihnini kurcalayan bir takım düşünceler vardır, kafası sürekli bunlarla meşguldür.
Ya pişman olursam,
Ya yanlış bir karar verirsem.. gibi düşüncelerdir.
Diğer seçenek daha mı iyiydi? Yoksa şu an seçtiğim şey benim için en doğrusu mu?
Bu sorumluluğu taşıyabilir miyim?
Bu durum ne zaman önlem alınması gereken bir problem haline gelmiş kabul edilir.
- Karar vermeye ayırdığınız süreç günlük hayatınızda zaman kaybına neden oluyorsa,
- Sık sık olumsuz geri dönüşler alıyorsanız, ilişkilerinizi etkiliyorsa
- Verdiğiniz kararların doğruluğundan emin olamıyorsanız,
- Karar verirken başkalarına danışma ihtiyacı duyuyor, bunu çok basit konularda da sık sık yaşıyorsanız,
- Karar verememeniz nedeniyle potansiyelinizin altında performans sergiliyorsanız,
- Karar verseniz dahi diğer seçenekler üzerine düşünmeye devam ediyorsanız,
- Karar veremediğiniz için harekete geçmekte geç kalıyor ya da hiç hareket edemediğinizi hissediyorsanız,
- Sizin yerinize başkasının karar vermesinden memnun oluyorsanız,
- Strese yol açıyor, yaşamınızı olumsuz yönde etkiliyorsa,
Kararsızlığa neden olan etkenler kişisel ve çevresel olabilmektedir. Bunlar,
- Özgüven eksikliği
- Detaylara takılıp kalma
- Hata yapma korkusu
- Başkaları ne der düşüncesi
- Mükemmeliyetçilik
- Kararı karşıdakinin vermesini bekleme
- Karşıdakini kıramama, kaybetme korkusu
- “Hayır” diyememe
- Bağımlı kişilik yapısı
- Bilgi sahibi olmadığı bir konuyla karşı karşıya olma
- Kimlik karmaşası
- Sorunlu, çatışmalı bir ortam
- Karşıdakinin baskın tutumu
- Her türlü kararın olumsuz sonuçlar içermesi
- Yetişkin olduğunda sürekli dışarıdan destek aramaya sebebiyet verecek şekilde bakım verenlerin müdahaleci ve baskıcı olması
- Ebeveynlerin aşırı koruyucu, kollayıcı, kuşkulu ve kaygılı tutumları
Kararsızlık Belirtileri
İnsan yaşamında kendini şu şekilde göstermektedir;
Bireysel sorumluluk almaktan kaçınırlar,
Eleştiriye ve reddedilmeye karşı toleransları düşüktür,
Karşılaştıkları sorunları dile getirmekten çekinirler ve bu konuda zorluk yaşarlar.
Tek başına karar vermekte zorlanırlar, onaylanma ihtiyacı yaşarlar.
Genellikle yalnız zaman geçirmek istemezler, yanlarında biri olsun isterler ve kalabalık ortam ararlar.
- Kişisel olarak almaları gereken sorumlulukları yerine getirmekten kaçınırlar
- Herhangi bir eleştiri karşısında ya da istediği şey reddedilince kolayca incinme, kırılma davranışı geliştirirler
- Terk edilmeye karşı toleransları düşüktür ve bunun düşüncesi bile kişide kaygı yaratır
- İlişkilerde aktif katılım göstermek yerine, daha pasif konumda kalıp kararı karşı tarafın vermesini sağlarlar, karar vermekten kaçınırlar.
- İlişkiler bir nedenden dolayı sonlandığında kişide üzgünlük, çaresizlik, tükenmişlik duyguları baş
göstermektedir.
• Dışarıdan destek almak bu kişiler için çok önemlidir, en ufak bir kararda bile karşı taraftan destek almak kişiyi rahatlatır. Tek başına karar vermekte zorlanırlar.
• Diğer kişiler hakkında olumsuz yorum yapmaktan çekinirler, yaşadıkları sorunları dile getirmek bu kişiler için oldukça zorlayıcı olmakla birlikte ifade etmekte zorlanırlar.
Nasıl Karar verebilirsin? Nelere dikkat etmelisin?
- Karar için gereken bilgileri toplayın.
- İhtiyaca bağlı olarak karar verme süresi koyun ki ne zamana kadar düşünmeniz veya ne tür bir karar vermeniz gerektiğini daha rahat kestirebilirsiniz.
- Kararı alırken aynı gün içinde 10 dakika sonra nasıl hissettiğinizi, gerçek sonuçlarla karşılaşacağınız dönemi bir düşünmeniz için 10 ay sonrasında ne hissedeceğinizi, en son uzun vadeli sonuçları değerlendirmek için de 10 yıl sonrasına dair düşünün.
- Kararı tespit edin. Olası ihtimalleri ve aklınıza gelen tüm avantaj ve dezavantajlarını, bu ihtimaller dahilinde ortaya çıkabilecek sorunları ve çözümleri listeleyin.
- Kararınızı nasıl uygulayacağınıza yönelik uygulanabilir bir plan tasarlayın.
- Karar alırken çevrenizden fikir almanız size yardımcı olacaktır ama son aşamada kendi isteğiniz doğrultusunda verdiğiniz kararın sorumluluğunu kendi üzerinize alın.
Kişi kararsız olsun ya da olmasın stres altında karar verme becerileri genellikle zayıflar. Karasızlık ortaya çıkar ve yanlış kararlar alma ihtimali artar. Bu nedenle kişinin hayatını etkileyecek önemli bir yaşam olayı mevcutsa, depresyon, kaygı, travma gibi ruhsal sorunları varsa, mümkünse hayata dair önemli olan konulardaki kararlarını (boşanma, taşınma, işten ayrılma gibi) ertelemesini öneririz. Öncelikli olan psikolojik sorunun üstesinden gelindikten sonra sağlıklı kararlar almak daha mümkün olacaktır. Bunun dışında küçük durumlarda da olmak üzere verilmesi gereken bir karar kişinin yaşamında büyük problemler oluşturup, kaygı yaratıyorsa bir uzmandan psikolojik destek almanızı öneririz. En büyük özgürlük olan karar verme sürecinin işkenceniz olmamasını dileriz.