Okulların başladığı bu ayda okul ve çocuk arasındaki problemler ailelerin gündeminden düşmemektedir. Çocuklarının okula başlamasını, büyüdüğünü görmek için sabırsızlanan aileler şiddetle okula gitmeme konusunda direnen çocukları ile karşı karşıya kalmışlardır.
Okula başlamak çocuk için güzel olduğu kadar alışılması gereken farklı bir süreçtir. Bilinmezliğe atılan bir adım. Heyecanlı olduğu kadar da kaygılıdır. Aile için çocuk ev dışında farklı ve yabancı bir ortama karışmaktadır. Yaşamda her yeni deneyim yeni duyguları, bir miktar kaygıyı, endişeyi beraberinde getirir. Yeni ve yabancı bir ortama uyum sağlamak yetişkinler için dahi zorken çocuklarda bu durumdan etkilenecektir. Endişe okula gitmek istememesine, huzursuz olmasına neden olacaktır.
Okulun yeni başladığı dönemlerdeki okula yönelik olumsuz tutumlar ve tepkiler, özellikle 1. Sınıfların oryantasyon sürecindeki zorlantılar ile okul fobisi- korkusunu karıştırmamak gerekir. Okul fobisi, özellikle çocuklar ve gençler arasında sık görülen bir kaygı bozukluğudur. Okuldan kaçmak ile okul fobisini de karıştırmamak gerekir. Okuldan kaçan bir çocuk farklı aktiviteleri tercih eder. Okul fobisi olan bir çocuk ise evde kendini rahat hisseder.
Her çocuk okula başlamada uyum sorunları yaşayabilir ve desteğe ihtiyaç duyabilir. İsmer Aile Danışma Merkezi olarak okul reddi, uyum sürecinde zorlanmanın uzamasının (1 ayı geçen) çocuktaki kaygının okul fobisine dönüşmesine zemin hazırladığını bilmenizi isteriz.
Okul Fobisinin Belirtileri
Okula gitmeyi reddeden öğrencilerde davranışsal, psikolojik ve fizyolojik belirtiler olur;
- Okula gitme düşüncesi bile yoğun bir kaygı yaratabilir. Çocuk, okula gitmeden önce veya gittiğinde huzursuz hissedebilir.
- Okula gitmekten kaçınmak için karın ağrısı, baş dönmesi, titreme, kalp atışlarının hızlanması, terleme, baş ağrısı, sık tuvalet ihtiyacı, baygınlık, mide bulantısı, kusma gibi belirtiler
- Öfke, depresyon ve saldırganlık durumunun eşliği
- kaygısı, çocuğun gece uykusunu etkileyebilir. Uykusuzluk, çocuğun daha da kaygılı hissetmesine neden olabilir.
- ocuğun eğitim hayatını olumsuz etkileyebilir okul fobisi yaşayan çocuklar derse odaklanmakta zorlanabilirler. Bu da akademik başarılarını olumsuz etkileyebilir.
- Çocuk, arkadaşlarıyla olan ilişkilerini zayıflatabilir ve sosyal ortamlardan uzak durma eğiliminde olabilir.
Okul Fobisi Neyden Kaynaklanıyor Olabilir?
Okul fobisinin nedenleri arkasında birçok farklı etken olabilir ve bunlar çocuktan çocuğa değişiklik gösterebilir.
- Ebeveynlerin aşırı koruyucu tutumları
- Anne ve/veya babanın çocukla ilgili sürekli kaygılı olması
- Anne-baba arasında yaşanan tartışma, kavga ve gerginlikler, aile içi travmatik durumlar
- Aileye yeni bir kardeşin gelmesi
- Ülke/şehir/okul/öğretmen değişikliği,
- Okulda huzursuz edici veya kaygılandırıcı durumların bulunması,
- Sınıf içerisinde aktif olamama, başarısızlık korkusu,
- Arkadaş ilişkilerinde yaşanan sıkıntılar, sosyal zorluklar, çocuğun okuldan kaçınmasına ve fobi geliştirmesine yol açabilir.
- Öğretmen-çocuk ilişkisindeki sorunlar, otoriter veya katı bir öğretmenle karşılaşma
- Cinsel veya fiziksel tacize maruz kalma çocuklarda okul fobisinin gelişmesiyle sonuçlanabilmektedir.
Ebeveynler nasıl yardımcı olabilir?
Bu durum ebeveynler içinde oldukça yıpratıcı, yorucu ve hayal kırıklığı yaşanılan bir süreçtir. Çocuklarına yardımcı olabilmek ve süreci kolaylaştırmak için çare aramanın ama ne yapacağını bilememenin getirdiği çaresizlik durumuna da sebebiyet verir.
Öncelikle sabırla ve anlayışla yaklaşılması gereken bir süreçtir.
- Okula gitmeme konusunda suçlayıcı ve cezalandırıcı olmayın.
- Çocuk rahatsız olduğu bir duygusunu sizinle paylaşmaktadır. O yüzden ilk olarak duygusunu gördüğünüzü ve anlamak için yanında olduğunuzu hissettirmelisiniz. Yaşadığı duyguları konuşma konusunda destekleyici olun.
- Duygularını ifade etmesine olanak tanıyan bir iletişim ortamı yaratmak önemli.
- Okula gitme konusunda tüm aile bireyleri istikrarlı ve net bir şekilde ‘okula gitmemek bir seçenek değil, ama sana yardımcı olmak için yanındayız’ ifadesini kullanmalı.
- İlk başlarda ebeveynler, çocuklarına okula gitme konusunda eşlik edebilirler, ancak zamanla bu desteği azaltarak çocuklarına okulda kendi başlarına olabileceklerini göstermelidirler.
- Okula gitmeden önceki atmosferi kontrol edin, rutininiz kaotik ise iyileştirme yolunda çözümler arayın.
- Çocuk okula gitmekte zorlandığı halde devam ediyorsa , bu olumlu durum pekiştirilmeli.
- Okulun önemi ve olumlu yanları vurgulanmalı, okul ile ilgili kendi olumlu anılarınızla okul teşvik edilebilir.
Şiddetle okul reddi tepkileri gösteriyorsa aile öncelikle sınıf öğretmeni ve okulla işbirliği içine girmelidir. Sınıf içi tutumları, öğretmenlerin gözlemleri öğrenilmeli ve bilgi paylaşımı yapılmalı. Okul fobisi, çocukların yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir. Erken müdahale okula uyum, sağlıklı iletişimin devamı için önemli boyuttadır. Erken müdahale, çocukların bu korkularını yenmelerine yardımcı olabilir ve sağlıklı bir eğitim hayatına dönmelerini sağlayabilir.
Okul fobisi söz konusu sürece dahil kişiler yıpranmadan ivedilikle okul psikolojik danışmanlarından bilgilendirme ve yönlendirmeye yönelik destek almak faydalı olur. Eğer sorunlar artarsa veya ebeveynler çözüm bulmakta zorlanırlarsa, bir uzmana başvurmak faydalı olabilir. Altta yatan psikolojik problemleri çözümle yolunda İsmer Aile Danışma Merkezi olarak çocuk ergen birimimizle iletişime geçebilirsiniz.