Kıskançlık, sevilen kişinin bir başkasıyla paylaşma konusunda sıkıntı yaşamaktır. Başkasının sahip olduğuna kendisinin de sahip olma gerekliliğini hissettiren bir duygudur. Herkeste bulunabilen kıskançlık duygusunun yaşandığı boyut bizler için önemlidir.
Yaşamın her döneminde ortaya çıkan bu duyguyu çocuklukta daha açık bir şekilde görmekteyiz. Bunu da en fazla birden çok çocuklu ailelerde görürüz. Sevgiyi paylaşmak çocuk için acı vericidir.
Kıskanan çocuk artık annesini babasını yanından ayırmak istemez çünkü her an birisi onu elinden alabilir düşüncesi oluşur. Özellikle bunu önceden tahmin edemeden de dünyaya yeni bir kardeş geldiyse…
Kardeş Kıskançlığı
Adler’in aile sırasında ilk çocuk tahta oturan prens/prenses benzetilir. Her istediği yapılır, şımartılabilir. Ama ikinci bir çocuğun dünyaya gelmesiyle ilk çocuk tahtını kaptırmış hissini yaşar. Çünkü artık sadece ona gösterilen ilgi ikiye bölünmüştür. Statü kaybı yaşamaktadır. Annesinin yanında o hep sonradan gelen sevgiyi, ilgiyi, ayrılan zamanı bölüşmek zorunda olduğu kardeşi vardır. Aslında kardeş kavramını da çok bilmezler istediği zaman oynayacağı diğer türlü hiçbir şeyi paylaşmak istemediği sadece bir oyun arkadaşıdır o.
Çocuk, bebek eve ilk geldiğinde onun nereden geldiğini anlamakta zorluk çekebilir. Hatta bazı küçük yaştaki çocuklardan ‘anne onu getirdiğin yere geri götür’ tarzında cümleler duyalabilmektedir. Böyle durumların yaşanmaması için çocuğunuzu bir kardeşi olacağı fikrine alıştırmanız gerekmektedir. Bunun için hamileliğinizi öğrendikten sonra çocuğunuza yavaş yavaş bir kardeşi olacağını söyleyin. Ve çocuğun bu bilgiyi başkasından değil anne ve baba olarak sizden öğrenmesine özen gösterin.
Eve katılan küçük yeni üyenin ebeveynlerin odağının ve zamanının çoğunu aldığı düşünülünce çocuk tarafından kıskanılması normal karşılanmalıdır. Fakat ebeveynlerin yanlış tutumları bu süreci sorun haline dönüştürebilir. Ebeveynlerin davranış şekli kardeş kıskançlığının önlenmesine veya gelişmesine neden olan en önemli etkenlerdendir.
Kardeş Kıskançlığı Nedenleri
En büyük etki ebeveyn tutumundan kaynaklanırken
- Anne babayı bir başkasıyla paylaşmak istememe, görülen ilginin ikiye bölünecek olması
- Yaş farkı büyük bir etkendir.
Yaş farkı az olanların, yaş farkı fazla olanlara göre daha çok kıskanma olasılığı vardır.
- Anne baba dışındaki kişilerin kardeşlerle ilgili konuşmaları da sebep olabilmektedir.
Kardeşin Doğumundan Önce
- Çocuğa kardeşi olacağı önceden söylenmelidir. Çocuğun gelişim dönemi özellikleri göz önüne alınarak aileye yeni üyenin gelişi ifade edilmelidir.
- Çocuğa bebek geldikten sonra evde bazı düzenlerin değişeceği ifade edilmelidir. Örneğin bebeği görmek için eve fazla misafir geleceği, bebeğin çok küçük olacağı için annenin bebekle çok vakit geçireceği ama bunların aynısının onun doğumunda da yaşandığı söylenebilir.
- Doğum zamanı annenin hastanede olduğu süreçte çocukla aile büyüklerinden birisi ilgilenmeli, çocukta beni ihmal ediyorlar bana bakmıyorlar algısı oluşmamalıdır.
Kardeş Kıskançlığı Belirtiler
- Sevgiyi sorgulamaya başlayabilirler. Gün içinde anne babaya kendisini sevip sevmediğini sorabilirler.
- Altını ıslatma, parmak emme gibi gerileme davranışları gözükebilir.
- Huzursuz bir görünümleri vardır
- Kimi zaman etraflarına ya da oyuncaklara karşı öfkeli davranırlar. Kendilerine ya da eşyalara yönelik saldırgan davranışlarda bulunabilir.
- Evden ayrılmak istemezler. Okula, ana okuluna ya da parka gitmek istemezler.
- Kardeşine olan duygularını bazen kızma vurma olarak gösterirken bazen de bu duyguyu bastırıp aşırı sevgi gösterebilirler.
Bunları Yapmayın!
- Rekabetle birlikte hırs ve kıskançlık gelir. Çocuklarını karşılaştırmayın.
- Çocuklar arasında taraf tutmayın.
- Duygusal tehditlerden kaçının. Örneğin ‘ Beni üzmeye devam edersen kardeşini daha çok seveceğim.’
- İsteklerini karşılama ve ihtiyaç gidermede çocukların biricikliği konusunu göz ardı etmeyin.
Kardeş Kıskançlığını Azaltmada
- Ortak aile aktiviteleri ayarlayın.
- Olumsuz duyguları tanıyın, onu dinleyin.
- Hergün çocuğunuzla rutininize bir aktivite ekleyin.
- Anne-baba görev dağılımı yaparak iki tarafın da ilgi ihtiyacını karşılamaya çalışmalı.
İsmer Aile Danışma Merkezi olarak yukarıdaki önerileri dikkate almanın ailelerin sağlıklı bir şekilde büyümesine yardımcı olacağına inanıyoruz 😊