Yaz tatili bitiyor. Okulların açılmasına haftalar kaldı. Özellikle de mini mini 1’ler için yeni bir sayfa açılıyor. 2024-2025 eğitim ve öğretim yılında okul öncesi eğitim ile ilkokul 1. sınıfa başlayacak öğrenciler için 2-6 Eylül’de uyum eğitimleri gerçekleştirilecek.
Önemli dönüm noktalarından biridir, okula başlama. Çocuk ilk sosyal ilişkilerine ailede başlar, sonrasında anaokulu aracılığıyla dış dünyaya açılarak akran ilişkilerini geliştirir. Hem çocuk hem aile için büyük yenilik ve değişim, önemli bir adımdır. llkokula başlayarak ilk kez okul denen kurumla karşılaşılır. Tabii aileler de onlarla birlikte yaşamlarında ikinci kez okula başlamış olacaklar.
Okula başlamak çocuk için güzel olduğu kadar alışılması gereken farklı bir süreçtir. Bilinmezliğe atılan bir adım. Heyecanlı olduğu kadar da kaygılıdır. Aile için çocuk ev dışında farklı ve yabancı bir ortama karışmaktadır. Yaşamda her yeni deneyim yeni duyguları, bir miktar kaygıyı, endişeyi beraberinde getirir. Yeni ve yabancı bir ortama uyum sağlamak yetişkinler için dahi zorken çocuklarda bu durumdan etkilenecektir. Endişe okula gitmek istememesine, huzursuz olmasına neden olacaktır.
Çocukta korku ve kaygıya sebep olan durumlardan bazıları;
- Anne ve babamdan ayrılmak istemiyorum
- Okulda yalnız kalabilirim
- Ailem beni buradan almayabilir veya zamanında almayabilir
- Okul-ev arasında başıma bir tehlike gelebilir
- Tuvaletim gelirse ne yapacağım
- Evde oyuncaklarım ne yapıyor
Her çocuğun şiddeti ve süresi farklı olabilmekle birlikte okula uyumda bir problem yaşadığı görülmektedir. Bu yüzden akademik başarıdan önce çocuğun okula uyum süreci üzerinde durulmalıdır.
Okula uyum süreci sadece ilk kez okula başlayan yani ilk kez okulla karşılaşan çocuklarda değil anaokulu deneyimi olsa da ilkokula yeni başlayan çocuklarda da görülebilmektedir. Hatta bazen uzun bir tatil sürecinden sonra yeni eğitim-öğretim yılına başlayan çocuklarda bile bir uyum problemi görülebilmektedir. Özellikle okul değişikliği durumlarında.
Okula uyum süreci denilen şey aslında şudur; farklılaşan sosyal çevrede yeni kurallara, yeni kural koyuculara ve yeni beklentilerle, yeni insanlarla karşı karşıya gelme. Çocuk tüm bu yeni durumlara ayak uydurmaya çalışmaktadır. Ve bu zor bir süreç olabilmektedir. Okula uyum sürecinin zor geçmesi sonrasında akademik başarıyı düşürebilmekte, daha ileri süreçte de içe ve dışa yönelik psikolojik sorunlar olarak karşımıza çıkabilmektedir. Bu nedenle ailenin, öğretmenlerin çocuk okula başladığından itibaren dikkatli gözlem yapmaları gerekmektedir. Yaklaşık 1 aylık dönem uyum süreci olarak ele alınabilir.
Okula uyum sağlama sürecinde aile, öğretmen- öğrenci ve akran ilişkilerinin önemli faktörlerdir. Bunun yanında çocuğun fiziksel ve bilişsel hazırbulunuşluluk düzeyi de önemlidir. Tüm bunlar göz önüne alındığında dikkat edilmesi gereken bazı şeylerden bahsedebiliriz..
‘Okul kuralların olduğu bir ortam’
Okulöncesi dönemde ebeveynler kural koyma becerisini çocuklara kazandırma konusunda kendilerini geliştirmeliler. Ailede bu beceriyi kazanamayan çocuklar daha çok zorlanmaktadır.
‘Okula başlayacak, tuvalet sorununu da çözmeye çalışalım’
Okula başlama çocuk için yeterince önemli bir olayken aynı zamanda başka önemli bir olayı da çözmeye çalışmayın. Önceden bu ve buna benzer durumların çözümü konusunda çocuğunuzu destekleyin.
‘Yaramazlık yaptığın için okula gideceksin, akıllı olmayı öğreneceksin!’
Bu tarz açıklamalardan uzak durulmalıdır. Okul yaşıtlarla güzel vakit geçirilen, yeni şeyler öğrenilen ve çocuğunuzun akşam tekrardan yanınıza geleceği bir yerdir 😊
‘Olumsuz okul anılarından bahsetmek’
Çocuğunuzun yanında okul hakkında olumsuz şema oluşturacak şekilde konuşmamaya özen gösterin.
‘okul korkulacak bir yer’, ‘öğretmenler bağırır ve kızar’ çocuğun zihninde bunların oluşmaması için, okula yönelik korku ve kaygı oluşturmasına sebep olacak konuşmalardan kaçınmalısınız.
‘Amcası büyüdü o okula gidecek.. Bugün silgiler aldık, kalemler aldık.. Okula mı gidecek benim çocuğuum!’
Okul konusu sürekli gündemde tutulmamalı.
‘Bugünlük okula göndermeyeyim’
Dikkat edilmesi gereken, yapılmaması gereken önemli bir konu ‘okula göndermemek’. Eğer ciddi bir problem yoksa çocuk okula gitmenin bahanelerle esnetilebilecek bir konu olmadığını bilmeli. Bu konuda kararlı ve net olun.
‘Eğer okula gidersem istediğim şeyleri alırsınız.’
Ödül konusu gözden geçirilmeli bu cümleyi kurduğu için değil okula uyum süreci göz önüne alınarak çocuk ödüllendirilmeli. Ödüller büyük ve somut olmak zorunda değildir. Bir ‘aferin’in de olumlu pekiştireç olduğunu unutmayalım.
‘Bugün derste hangi konuyu işlediniz, sınavın nasıl geçti…’
Tabiki de çocuğunuzun okul hayatıyla ilgilenmek önemlidir. Fakat okul hayatı sadece ders ve sınavlar değildir. Okul sırlarına, arkadaşlıklarına, geçirdiği keyifli vakitlere de odaklanmalısınız. Kendi gününüzü anlatmanın ardından gün boyu onun anlatacaklarını dinlemek için heyecanlandığınızı ekleyebilirsiniz 😊
Peki neler yapmalı?
- Duygusal açıdan hazırlamak amacıyla okul hakkında, yaşayacakları hakkında çocuğu bilgilendirmek. Kendi olumlu okul anılarınızdan bahsetmek.
- Okul konusu sürekli gündemde kalmamalı.
- Okula başlama hakkında resimli kitap okunabilir.
- Okul alışverişine birlikte çıkın.
- Okulun ilk günü evdeki herkes heyecanlı ve kaygılı olacaktır. Çocuğunuz sizlerin kaygısından etkilenmektedir bu yüzden ilk kendi kaygınızı kontrol altına almalı ve yansıtmamalısınız. Güven verici bir tutumda davranmalısınız. Rutine uygun güzel bir kahvaltı iyi gidecektir.
- Evden mutlu ve rahat ayrılmasına dikkat edin. Kapıdan çıkışı eğlenceli hale getirebilirsiniz.
- Çocuk kimden ayrılırken daha çok zorlanıyorsa ayrılması daha kolay olan ebeveyn ya da başka bir aile ferdi çocuğu okula bırakabilir.
- Düzenli olarak okula gitmesine özen gösterin. Çünkü hem istediği zaman gitmeyeceği algısı oluşabilir hem de sınıfta derslerden geri kalabilir. Bu da uyum sürecini daha da zorlaştıracaktır.
- Uyku, yemek, ders çalışma zamanlarının planlanması çocukla birlikte oluşturulmalıdır.
- Eğer çocuğunuzun okula güvenmesini ve okula uyumunu kolaylaştırmak istiyorsanız ilk olarak kendiniz, çocuğunuzu emanet ettiğiniz okula güvenmeli ve süreçte ortak fikirlerle ilerlemelisiniz.
Her çocuk okula başlamada uyum sorunları yaşayabilir ve desteğe ihtiyaç duyabilir. İsmer Aile Danışma Merkezi olarak okul reddi, uyum sürecinin zorlanması 1 ayı geçtiği vakit bir uzmandan yardım almayı ihmal etmemenizi öneririz. Sürecin uzamasının çocuktaki kaygının okul fobisine dönüşmesine zemin hazırladığını bilmenizi isteriz.