Hemen her zaman gerginlik hissediyor. Her şey için, başına gelebilecek felaketler için endişeleniyor musun?
Kaygı aslında yaşamın normal bir parçasıdır. Tüm duygular gibi kaygı da insanlar için yaşamsal öneme sahiptir. Herkes yaşamın günlük akışında herhangi bir konuyla ilgili endişe duyabilir. Bir sınavdan önce heyecanlanmak, tehlikeli bir yolda araç kullanmaktan endişe duymak normal bir durumdur. Bu tür kaygı hali günlük sıkıntılara hazırlıklı olmamızı sağlar ve baş edilebilir seviyededir. Ancak YKB da yaşam kalitesini düşüren temel özelliği endişe olan bir evhamlılık olayından bahsediyoruz. Yaygın anksiyete bozukluğu olan insanlar hemen hemen her şey için endişelenebilir. Bir problemi sürekli düşünür ve onu zihninden atamaz.
Kaygı yalnızca belirli durumlarda ortaya çıkıyorsa, yaygın bir anksiyete bozukluğu olması olası değildir. Ani anksiyete veya panik ataklar, yaygın anksiyete bozukluğunun özellikleri değildir. Evet zaman zaman hepimiz endişe duyarız fakat problemlerine çözüm bulamayan YKB olan kişiler için endişe uzun süre devam eder ve kontrol edilemez hale gelir. Devam eden korkular, YKB olan kişiler de günlük yaşamını önemli ölçüde sınırlar veya normal günlük yaşamı imkansız hale getirir.
Günlük konularla ilgili olarak aşırı ölçüsüz bir endişe görülür:
Ekonomik durum,
muhtemel iş yükümlülükleri,
aile,
sağlık sorunları,
çocukların yaşayabileceği olaylar,
ev işleri,
onarımlar,
randevulara yetişememe
Yaygın Anksiyete Bozukluğunun Nedenleri Nelerdir?
Hastalığın oluşmasında “kalıtsal etkenler, beyin nörokimyasındaki değişiklikler, kişilik özellikleri ve stres verici yaşam olayları” etkilidir. Yaygın anksiyete bozukluğunun kesin sebebi anlaşılamamış olmakla birlikte çeşitli görüşler vardır.
Genetik: Yapılan ikiz ve aile çalışmaları yaygın anksiyete bozukluğunda ailevi geçişlerin söz konusu olduğunu göstermektedir.
Çevresel Etmenler: travma ve sevilen birinin kaybı, boşanma, iş,okul değiştirmek gibi stresli yaşam olaylarının yaygın anksiyete bozukluğunun sebepleri arasında olabileceği düşünülmektedir.
Psikanalitik görüş: Diğer anksiyete bozukluklarında olduğu gibi yaygın anksiyete bozukluğunda da anksiyete id, ego, süperego kaynaklı bir iç çatışmanın ürünüdür.
Bilişsel görüş: Bu görüşe göre yaygın anksiyete bozukluğuna sahip kişilerde belirsizliğe dayanamama mevcuttur. Ayrıca mevcut anksiyeteyi kişinin “başa çıkma yöntemi” olarak kullandığı da düşünülmektedir.
Nörotansmitterler: Beyinde özellikle serotonin ve serotonin taşıyıcılarında sorun olabileceği üzerinde durulmaktadır.
Anksiyete Bozukluğu Kimlerde Görülür?
Ruh sağlığı bozuklukları içinde en yaygın olan anksiyete bozukluğu her yaştan insanda görülebilir. Yaygın anksiyete bozukluğunun sıklığı yaklaşık %5-6’dır. Çocuklukta ve genç yetişkinlikte ortaya çıkan anksiyete bozukluğunda yaş ilerledikçe yaşanan kaygı düzeyi artar. Yaşamında yoğun stres yaratan durumlar bulunan kişilerde görülme olasılığı yüksektir.
Yaygın Anksiyete Bozukluğu Belirtileri
Yaygın anksiyete bozukluğu, bireylerde en belirgin şekilde önlenemez ve aşırı kaygı olarak belirti göstermektedir. Çevrelerinde “aşırı evhamlı” olarak tanınırlar. Fiziksel ve psikolojik birçok belirtileri olan yaygın kaygı bozukluğunun belirtileri şöyledir;
DSM-5 Kriterlerine Göre
Günün yarısından fazlasında birden çok olayla ilgili endişe duyma hali
Endişeyi kontrol etmede güçlük yaşamak
Kesintisiz 6 ay süren endişe hali
Kaygı ve endişeye eşlik eden en az 3 belirti;
Huzursuzluk veya sürekli diken üzerinde olma
Kolay yorulma
Odaklanmada güçlük çekme/ zihnin boşalmış gibi olması
Kolay kızma
Kas gerginliği
Uyku bozukluğu
YAB’a sıklıkla sanki fiziksel bir hastalık varmışçasına kendini gösteren bazı bedensel belirtiler eşlik eder. Bu belirtiler: nedensiz yorgunluk, baş ağrısı ve kas ağrıları, yutma güçlüğü, titreme ve seğirmeler, terleme, tahammülsüzlük, bulantı, sersemlik hissi, sıcak basması gibi fiziksel yakınmalardır.
Yaygın anksiyete bozukluğu olan insanlar, çoğu zaman kötü bir şeyin gerçek olma olasılığı ile karşılaştırıldığında orantısız görünen endişe duyguları yaşarlar.
İsmer Aile Danışma Merkezi olarak bu belirtilerin çoğundan şikayetçi olduğunuz durumda tanı ve terapi için mutlaka bir uzmandan destek almanızı öneririz.
YAB tedavi edilebilir bir hastalıktır. Ancak beraberindeki fiziksel belirtiler sebebiyle, çoğu zaman olayın psikolojik yönünden çok fizyolojik yönüne odaklanıp psikiyatri dışı branş doktorlarına başvururlar ve doğru tanının konması ve uygun biçimde tedavi edilmesi gecikebilir. Sürekli kaygılı hissetmek, günlük hayatı ve insan ilişkilerini olumsuz etkilemeye başladığında destek almak gerekir. Anksiyete bozukluklarının tedavisinde psikoterapi birlikte ilaç tedavisi uygulanabilir. İlaç tedavisine ek olarak uygulanabilecek psikoterapi ile kişinin olumsuz düşünce ve davranış biçimlerinin değiştirilmesi ve hastalıkla mücadele etmesi için daha aktif olması amaçlanır. Yaygın anksiyete bozukluğunun tedavisinde anksiyetenin ve endişenin azaltılması, kişinin anksiyeteye rağmen normal faaliyetlerini sürdürmesi hedef olarak belirlenir.