Kişi fiziksel ya da duygusal baskı altındayken ortaya çıkan bir tepkidir. Kaygı, üzüntü, sıkıntı, korku, başarısızlık duygusu, acizlik, sonucu bilememe ve yargılanma gibi bir ya da birçok heyecanı içerebilir. Aşırı korku ve kaygı anında beyin adrenalin ve noradrenalin denilen maddeleri salgılar. Bu iki madde de düşünmenin bloke olmasına yol açar. Beyinde öğrenmek için gerekli olan protein zincirlerinin kurulması engellenir. Sınav kaygısı nedeniyle bildiklerini unutan öğrencilerin durumu bundan ibarettir.
Sınav kaygısı ise; öğrencinin sınav anında potansiyelini tam olarak ortaya koyamaması durumudur. Öğrenciler sınav anında olumsuz iç konuşmalarla kendilerini etkiler ve düşünülen bu olumsuz konuların doğruluğuna inanır bunun sonucu da çalışmasının karşılığını alamamaktadır.
Eğitim ortamlarında gözlenen kaygının birçok nedeni vardır. Kötü çalışma alışkanlıkları, düzenli çalışmama, Yüksek beklenti düzeyi, Mükemmeliyetçi yaklaşım, Görev ve sorumlulukları erteleme, Başarısız olma ve değerlendirilme korkusu..
Kaygı Bulaşıcı da bir duygudur sınava hazırlık sürecinde gençleri ve aileleri kaygılandıran birçok faktör vardır. Bunlardan birisi de belirsizliklerdir. Bu belirsizlikler; Konuların nasıl yetiştirileceği, Eksiklerin nasıl tamamlanacağı, Nelere öncelik verileceği, Hâlihazırda yapılan çalışmaların yeterli olup olmayacağı, Deneme sınavlarında gösterilen performansın gerçek sınava nasıl yansıyacağı..
Kaygının Fizyolojisi Soluk alıp vermemiz hızlanır. Terlemeye başlarız. Kelimeler boğazımızda düğümlenir. Midemiz bulanmaya başlar. Kaslarımız gerilmeye başlar. El ve ayaklarda üşüme, avuç içlerinde terleme olur. Nefes alıp vermede düzensizlik, kesik kesik nefes alma, gerginlik kalp çarpıntısı olur. Vücudun belirli bölümleri ağrır. İshal ya da kabızlık, sürekli tuvalete gitme ihtiyacı yaşanır. Sürekli bir yorgunluk ve tedirginlik hissi olur. Boyun kasları gergin olur.
SINAV KAYGISI İLE BAŞETME YOLLARI
1) Plan ve program
Planlı ve programlı ders çalışma sınava yeterince ve zamanında çalışmanızı sağlar. Sınava elinizden gelen en iyi şekilde hazırlanmak, sınav kaygısını azaltmak için en iyi yoldur.
2) Sınav öncesi rahatlama
Sınavdan 1-2 gün önce ders çalışmak verimli olmayabilmektedir. Bunun yerine kaygınızı azaltmak için açık havada yürüyüş, sevdiklerinizle vakit geçirme kaygınızı azaltmaya yardımcı olur.
3) Uyku, Dinlenme ve Beslenme
Uyku düzeninize dikkat edin, sınav öncesi iyice dinlenin.
Beslenmenizi düzenleyin; az ve hafif yiyecekler tercih edin.
Sınavdan önce iyice dinlenin ve düşüncelerinizi kontrol etmeye çalışın.
4) Düşünce ve İnançlar;
Biliyorum, sınavda başarılı olamayacağım.
Eğer başarılı olamazsam ailem hakkımda neler düşünür?
Tam bir aptalım, kimse beni sevmeyecek.. gibi olumsuz ve yıkıcı düşünceleri olumlu ve gerçekçi düşüncelerle değiştirmeye çalışın;
Bu sınav için potansiyelim var.
Elimden geldiğince çalışacağım.
Bu sınavda başarılı olacağım
Sonuç her ne olursa olsun ailem beni seviyor.
5)Doğru Nefes Alma ve Gevşeme
Sınav girmeden ya da sınav sırasında kaygı düzeyinizin artarsa, birkaç kez derin nefes
alın. Ayrıca birkaç dakika gözlerinizi kapatarak sizi mutlu eden bir anıyı ya da bir yeri
hayal edin. Bu rahatlamanıza ve düşünce odağınızın değişmesine yardımcı olacaktır.
SINAVA HAZIRLIK SÜRECİNDE AİLELERE ÖNERİLER
- Çocuğunuz sınavın yaklaştığını biliyor : ) sürekli süreci hatırlatmayın.
- Sınav hakkında olumsuz konuşmayın fakat sürekli olarak ‘sen yaparsın, sana güveniyoruz’ tarzında konuşmalar da yapmayın. Bazen sadece dinleyin.
- Ders çalışma konusunda baskıcı tutumu bırakın. Destekleyici yaklaşımda olun.
- Çocuğunuzun potansiyelini göz önünde bulundurarak gerçekçi beklentiler geliştirin.
- Çocuğunuza yönelik olarak yapacağınız olumlu şeyleri sınav sonucuna endekslemeyin.
- Çocuğunuz sınava endişeden uzak hazırlanmalı. Kendiniz sınav süreci ve sınav için kaygılıysanız bunu ona yansıtmamaya çalışın. Aile de çatışmalar varsa bunlara maruziyetini azaltın. Aksi takdirde kaygısı artacaktır.
- Belirli zaman dilimlerinde süreç hakkında, çabası hakkında geri bildirimlerde bulunun.
- Çocuğunuzun başarısını başkalarına göre değil kendi ilerleme düzeyine göre değerlendirin.
- Çocukların istek ve ideallerinin sizinkinden farklı olabileceğini unutmayınız.
- Okul seçimi veya meslek seçimi konusunda yol gösterebilir, fikrinizi söyleyebilirsiniz, ama son kararı siz değil, çocuğunuz versin. Unutulmasın ki çocuğunuzun yeteneklerine ve isteklerine uygun olmayan bir mesleği seçmesi onu mutsuz ve başarısız yapar.
- Çocuğunuzun hem okul derslerine çalışması hem de sınava hazırlanması onun yükünü artırmaktadır. Kendini daha rahat hissedebilmesi için ders dışı faaliyetlere de zaman ayırmasına izin verin.
- Anne – baba olarak göreviniz çocuğunuza iyi bir eğitim vermek olduğu kadar, ona hayatı sevdirmek ve yaşama sevincini aşılamak olduğunu göz ardı etmeyin.
Sınava hazırlanan öğrencilerin kaygısının alt nedenlerinden biri kendi duygu ve düşüncelerinden kaynaklanırken diğer neden ebeveynlerin tutumu ve sınava yükledikleri anlamdır. Açıklama
Sınav kaygısı yoğun depresyona, uyku sorunlarına ve anksiyeteye neden oluyorsa; aileler kendi kaygılarının farkındaysa İsmer Aile Danışma merkezi olarak uzman desteği gerekebileceğini hatırlatmak isteriz.