Evlilik öncesi arkadaşlık dönemi, eş seçiminde itinayla sürdürülmesi ve iyi değerlendirilmesi gereken bir dönemdir. Bu dönemin en faydalı yanı bireylerin hem kendisini hem karşısındakini tanırken eş seçimini ve evlilik kararını vermeyi desteklemesidir. Bu aşamada bireyler arkadaşlıklarını sonlandırma, sürdürme ya da birbirlerine uygun oldukları yönünde evliliğe karar verirler. İsmer Aile Danışma Merkezi olarak konuya ilişkin literatürde evlilik öncesi arkadaşlıkta dikkate alınması gereken hususları sizlere derledik.
1. Başlangıçta Seçenek Sayısı Geniş Tutulmalıdır.
Evlilik öncesi arkadaşlıkta, arkadaşlık tek bir kişiyle sınırlı tutulur ve arkadaşlık çok erken zamanda süreklilik kazanırsa bu durum, seçenekleri sınırlı hale getirir, seçim olanağını kısıtlar ve hatalı seçime yol açabilir. Eş seçmeye yönelik arkadaşlıklarda arkadaş seçeneklerini başlangıçta geniş tutmak, çeşitli kişilerle tanışmak ve daha sonra, yakın arkadaşlığa geçmekte yarar vardır.
2. Arkadaşlık İçten ve Samimi Olmalıdır.
Evlilik öncesi arkadaşlık mümkün olabildiği ölçüler içinde özgür koşullarda olmalı, baskı altında ve yönlendirilen bir ortamda olmamalı, kişiler rahat, açık ve içten olabilmelidir. Kız ve erkek arkadaşın kendilerini birbirine beğendirecek, roller yapma gibi davranışları seçmeleri yerine, birlikte “doğru olanı bulma” gibi gerçekçi bir tutuma girmelerinde büyük yarar vardır. Arkadaşını elde etmeyi ya da beğenilmeyi ön plana alan bireyler, kendi istek ve beklentilerini bir yana bırakıp karşısındakinin beklentilerine uygun davranmaya çalışırlar. Bu tür yapmacık ilişkilerde samimi olmama, zorlama ve aldatmacaya yönelik davranışlar gözlenir.
3. İlişkilerde “Akıl” ve “Duygusallık” Dengesi Korunmalıdır.
Evlilik Öncesi arkadaşlıkta gözlenen bir hata akıl ölçülerinin ötesinde “romantik” olmak, ilişkilerde duygusallığı baskın tutmaktır. Duygusallık, “ilk görüşte aşık olmak”, “vurulmak” gibi sözcüklerle ifade edilen, tanıştığı bir kimseye görür görmez bağlanmak, kendisi için en uygun kişi olduğuna inanmak, hemen karar vermek gibi gerçekçi ve akılcı olmayan davranış eğilimlerini artıran önemli bir etmendir. Arkadaşlık iki ayrı cinsin, cinsiyetine, kişiliğine özgü bireysel Özelliklerini tanıma, benzer ve farklı yönlerini inceleme fırsatı verir. Ancak bireylerin kendilerini çekici gösterme ve gerçek kişiliklerini gizleme gayretleri bu sürecin işlevini engeller. Gözlemler tarafların duygusal bir tutum içinde evliliğe karar vermelerinin, kararın yanlış olma olasılığını artırdığını göstermektedir. Genellikle, duygusallığın ağır bastığı evlilikler de, birey uzun süredir birlikte olduğu ve tanıdığını sandığı kişinin, evlilik sonrasında hızla değiştiğini ve gerçek kimliğinin ortaya çıktığını görerek hayal kırıklığına uğrar, beğendiği ve bağlandığı kişinin bu olmadığının sonradan farkına varır. Arkadaşlık dönemi dürüstlüğe dayanan ve bireylerin birbirlerinin gerçek kimlikleri ile görmelerini sağlayacak bir ortam ve ilişki düzeni içinde geçmelidir.
4. Karar Vermede Acele Etmeyiniz.
İnsanların gerçekçi amaçlar için birbirlerini tanıması zaman, dikkat ve objektiflik isteyen bir süreçtir. Arkadaşlıkta, sabırsızlık gösterip, duygusal bir havaya girmek, fiziksel, cinsel doyum ve ilişkilere girmek, tarafları arkadaşlığın asıl amacı olan “tanıma” hedefinden uzaklaştırabilir, birbiriyle konuşup, tanışmalarını ve birbirlerini incelemelerini engelleyebilir. Hâlbuki evlenecek eşlerin uzun süre arkadaşlık edip, evlilikte başarı sağlayıcı ölçütler yönünden birbirlerini inceleyip gerçekçi bir karara ulaşmaya çalışmaları gerekir.
5. Eş Seçimine Kendinizi Tanıyarak Başlayınız.
Evlilik karşı cinsten iki kişinin paylaşmasına ve etkileşimine dayanır. Bu nedenle, taraflar iyi bir eş nitelikleri yönünden önce kendilerini değerlendirmeli ve tanımalıdır. Eş seçiminin başarıyla gerçekleşmesi için taraflar evlilikten olan beklentisini, amacını çok iyi saptaması, beklenti düzeyinin gerçekçi olup olmadığını araştırması gerekir. Kendi özelliklerine en çok uyan, ortak yönleri çok olan kişileri ayırt etmesi gerekecektir. Bu tür evliliklerde çıkabilecek sorunlara da gerçekçi bir yaklaşımla çözüm yolu bulmak daha kolay olmakta eş arasında ortak nitelikler çoğaldıkça evlilik ilişkilerinde de mutluluk oranı artmaktadır.
6. Arkadaşlık Evlenme Sözü ile Başlatılmamalıdır.
Arkadaşlık evlilik beklentisi veya evlenme sözü ile başlatılmamalıdır. Evlilik beklentisi ile arkadaşlığa başlamak bireylerin birbirlerini oldukları gibi tanımalarını engelleyebileceği gibi, uyuşmazlık durumundaki ayrılıklar da hayal kırıklığına neden olabilir.
7. Arkadaşlık İlişkileri Ölçülü ve Saygılı Olmalıdır.
Evlilik Öncesi arkadaşlık, ilişkileri ölçülü, saygılı ve sakin bir iletişim ve etkileşim ortamında yürütülmelidir, ilişkilerin gergin ve duygusal olması tarafların incinmesine birbirine olan güvenin azalmasına ve olumsuz görüşlerin ortaya çıkmasına neden olabilir.
Her arkadaşlık evlilikle sonuçlanmayacağına göre ilişkilere dikkat ve özen gösterilmesi gerekir.
Eş seçiminin arkadaşlık döneminde, mutlu bir evlilik için eşlerin birbirini tanımalarına yardım edebilecek, aralarındaki fark ve benzerliklerin bilinmesine katkısı olabilecek bazı gözlemlemeler ve sorulardan da yararlanabilirsiniz. Örneğin;
(1) Alışkanlıklarınızda dengeli bir benzerlik var mı?
(2) Geleceğe yönelik amaçlarınız ve onlara ulaşma yol ve çabalarınızda bir benzerlik var mı?
(3) Ailelerinizin birbirine benzeyen ve ayrılan yönleri nelerdir?