Ergenlik çağındaki çocukların çoğu özgür ve bağımsız olmak, sorumluluk almak isterler. Kendileri ile ilgili konularda verilen kararlarda söz sahibi olmak, hayatlarını kendileri yönlendirmek isterler. Çocukluk günlerinde uygulanan kuralları değiştirmek amaçlarıdır. Ebeveynler ne yapacaklarını bilemeyebilirler. Ergenlik çağı ‘normal çılgınlık’ dönemi olarak tanımlanabilir. Bütün ergenler bu dönemi yaşadığı için normal kabul edilir, davranışlar değişken ve karmaşık olduğu için çılgınca bir dönemdir. Sürekli olan değişimdir ve bu değişim hızlanarak devam eder. Seksüel olgunlukla birlikte fiziksel değişimler yaşanır, buna duygusal değişimler de eşlik eder. Düşünce ve davranışların değişmesiyle birlikte daha çok bağımsızlık isteği doğar. Bu dönem hem ergenler hem de ebeveynleri için zor bir süreçtir. Ergenlerin düşünme ve davranışlarında gelişmeye yönelik unsurlardan özellikle 2 tanesinin çok büyük etkisi vardır. Birincisi ‘zihinsel gelişim’dir. Ergenin büyükler gibi düşünmesini ve soyut düşünme becerisini geliştirir. İkincisi ise bağımsızlık ve kimlik kazanma çabasıdır. Buna ‘bireyselleşme’ denir.
Zihinsel Gelişim
Ergenlik dönemi çocukluk ile yetişkinlik arasında köprü görevi görür. Soyut düşünme ve mantık yürütme becerisi kazanırlar. Gelecekte olabilecek mantıksal olasılıkları göz önünde bulundurabilir, gerçekleşmemiş bir durumun artı ve eksileri değerlendirebilirler. İçinde bulundukları anı yaşayan küçük çocuklardan farklı olarak ergenler daha çok gelecekte yaşarlar. Sadece somut algılar ve gerçeklik duygusu ile düşünmezler. Peki bütün bunlar pratikte ne anlama gelir? Ergenlerin karar verme ve sonu çözmede etkin rol alabilecekleri anlamına gelir. Kendilerinin ve davranışlarını farkına varırlar, geleceği düşünüp planlayabilirler, yapacakları seçimin ya da davranışların sonucunu hesaplayabilirler. Kısaca sınırları davranışları ile olduğu kadar akıllarıyla da zorlarlar.
Bireyselleşme: Kendini Keşfetme
Ergenlerin düşünce ve davranışlarını etkileyen gelişime yönelik 2. süreç bireyselleşmedir. Ergenlik döneminin ana teması budur. Ergenler kim olduklarını, neye inandıklarını, ne olmak istediklerini keşfetmek için ebeveynlerinden bağımsız olmak isterler. Denemek; kendini keşfetme döneminin çok önemli bir parçasıdır. Yeni roller üstlenmek, yeni değerler ve inanışlar tanımak, yeni ilişkiler kurmak isterler. Bir inancı hizmet etmenin, kendini adamının nasıl bir şey olduğunu merak ederler. Romantik ilişkiler kurarlar, bu ilişkiler genelde kısa süreli olur. En önemli şey keşfetmektir. Bir şeyin keşfi tamamlanınca yön değiştirip başka bir şey denerler. Bu durum çılgınca görünse de sürecin normal bir parçasıdır. Aslında ergenlerin keşif sürecine girmemeleri daha tuhaftır. Her yeni deneyimle kim oldukları, neye inandıkları, ne olmak istedikleri hakkında yeni şeyler öğrenir; kendilerini keşfederler.
Zamanla bulmacanın eksik parçaları yerine oturur. Bu süreçte ergenlere nasıl yardım edebilirsiniz? Geçmekte oldukları süreci anlamalı, keşiflerine direnç göstermemeli aksine onlara destek olmalısınız. Bu geçici bir süreçtir. Ergenler ömürleri boyunca denemeler yapıp tutarsız davranmazlar, hep böyle kalacak değillerdir. Ergenler daha özgür ve bağımsız olmakla ilgili kuralları da denerler, sınırları zorlarlar. Ördüğünüz duvarlara çarparlar. Çocukluklarında aradıkları cevapları bulmak isterler. Doğru ve yanlış nedir? Kontrol kimde? Ne kadar ileri gidebilirim? Fazla ileri gidersem ne olur? Bu soruların cevaplarını aldıklarında kimlikleri ile ilgili sorular da cevaplanmış olur. Ergenler denemeler yaptıklarında net ve anlaşılır cevaplar ararlar. Onları yönlendirecek kesin sınırlar koyarak, onlara daha iyi seçimler yapmaları için yol göstererek ve onların davranışlarının sonuçlarına katlanmalarını sağlayarak yardımcı olabilirsiniz.
İSMER Aile Danışma Merkezi olarak ergenlik döneminde çocuklarınızla yaşadığınız problemlerde ya da bu süreci sağlıklı atlatabilmek için bilgi almak istediğinizde uzman kadromuzla yanınızdayız.