STRES YETİŞKİN HAYATINA MI ÖZGÜDÜR?

Stres gündelik hayatta çok karşılaştığımız, çoğu yetişkin bireyden duyduğumuz bir kelime. Her kişinin de yaşayabileceği bir zorlanma durumu. Beklenmedik bir durumla karşılaşıldığında vücudumuzun verdiği fiziksel, zihinsel, duygusal ve sosyal tepki.

Peki stres sadece yetişkin hayatına mı özgüdür? Çocukların stres kaynağı ile karşılaşma ya da bunun farkında olmalarının ihtimali var mıdır? Stres sadece biz yetişkinlerin karşılaştığı bir şey değildir ama çocukların farkındalıkları daha düşüktür.

Stresi sadece biz yetişkinler değil çocuklarda yaşar ve onları da olumsuz etkiler. Çocuklar ailelerinin ve ailelerinin içinde bulunduğu tüm streslerden etkilenirler. Fakat çocukların bunu anlamlandırmaları ve ifade etme biçimleri de yetişkinlerden farklı olur. Ayrıca ifade etme biçimleri-tepkileri yaşlarına, kişisel özelliklerine, sosyal desteklerine, modellerine göre değişir.

• Çocuklarda stres yaratan-yaratabilecek etkenler;

Ebeveynler arasındaki sorunlar, ebeveyn yoksunluğu, ebeveyn kaybı, boşanma

Yanlış ebeveyn tutumları

Kardeşler arası yanlış tutum ve kardeş kıskançlığı

Vücut bozulmaları- sakatlıklar, sağlık sorunları

Çocuğun utangaçlık gibi kişisel özellikleri

Çocuğun başarı, iyi geçinme, aile ve sosyal çevrede kabul edilme gibi kendi içsel baskıları

Akranlarla, okul sosyal yaşamında oluşun problemler vb.

Çocukların stres kaynakları yetişkinlere göre farklı olmakla birlikte çocuklar arasında da gelişim dönemlerine göre farklılık gösterir. Genel olarak problem yaşadıkları alanları kendileri, aileleri, akranları, okul ve sosyal çevreleridir. Her çocuğun stres oluşturan durumlara verdiği tepkiler de farklıdır.

Bebeklerde;

Anneye verdiği tepkiler değişir

Huysuzluk, aşırı tepki veya tepkisizlik

Normal şartlarda ilgisini çekecek şeylere karşı ilgisizlik

Çevresindeki kişilerle iletişiminde farklılaşmalar oluşur

Biraz daha büyük çocuklarda;

Huysuzluk, sebepsiz ağlamalar

Korkular (karanlıktan, kabus görmekten, yalnız olmaktan, yalnız yatmaktan, yabancılardan vb. )

Odaklanmada güçlük

Aşırı bağımlılık

Öfke ve saldırganlık

Okula gitmekte zorluk çıkarma, reddetme

Tırnak yeme

Alt ıslatma, kaka kaçırma

İçe kapanma; aile ve-veya arkadaşlardan uzaklaşma / ya da aşırı hareketlilik hali

İştahta değişiklik

Bedensel ağrılar

Zevk aldığı şeylere yönelik isteksizlik

Görüldüğü üzere çocuklarında stres yaşayabileceği bir sürü etken ve stres sonrası farklı tepkileri vardır.Her yaşanılan stres büyük problem oluşturmaz; dönemsel yaşamamız gereken- gelişim döneminin getirdiği olağan krizler de vardır.

Bazı durumlarda çocukların yaşadığı stres aile, sosyal destekle çözülebilirken. Bazı durumlarda kendilerini çaresiz, desteksiz ve çıkmazda hissedebilirler. Böylesi durumlarda özellikle ergenlik döneminde evden kaçma, riskli cinsel davranışlar, madde kullanımı, suça yönelme ve intihar davranışlarına kadar varan stresle baş etme mekanizmaları oluşabilmektedir.

 

Çocuğunuzda stres varsa ne yapabilirsiniz?

Çocuğun yaşına göre, onunla bu sorunun kendisinde yarattığı duygular, hayatında neden
olduğu zorluklar ve çözüm yolları konuşulabilir ve bu konuyu çözmekte kendisine yardımcı
olunabilir.

En önemli adım çocuğunuzdaki stresin ve ondaki değişimin farkındalığıdır.

Stresin kaynağını bulmak için ise onunla sağlıklı, güvene dayalı bir ilişki kurmanız gerekir.

Stresin kaynağı verilen ipuçlarıyla bulunabildiğinde onu ortadan kaldırır ya da çocuğunuzun baş etme becerisini güçlendirirsiniz.

1. Davranış değişikliklerini anlayabilmek için çocuğunuzu gözlemleyin.

Her zamankinden farklı davrandığı durumlar söz konusu mu?

2. Bir farklılık saptadıysanız ve stres altında olduğunu düşünüyorsanız. Sizinle iletişim kurmaya açık hale getirmeye çalışın.
3. Anlatmak istediğini anladığınızda, bir duygu içinde olduğunu gördüğünüzde onu destekleyin. “Şu anda endişeli görünüyorsun, seni dinlemek için buradayım.”
4. Konuşmadığını gözlemliyorsanız duygularını serbest bırakabilmesi için onu resim çizme, yazı yazma veya serbest oyuna davet edin.
5. Sizinle problemini paylaşırsa yanında olduğunuzu, güvende olduğunu hissettirin. Çözüm yolları üretme konusunda ona yardımcı olun, destekleyin.
6. Onun rahatlaması için kaliteli, keyifli vakit geçirmek üzere bir planlama yapın.

Bazen önerileri uygulamanıza rağmen çocuğunuzla ilişki kuramayabilirsiniz. Kendinizi çaresiz hissedebilirsiniz. Bu sizinle ilgili olmayabilir. Bahsettiğimiz maddeleri uygulamanıza rağmen çocuğunuza ulaşamadığınızı, yol alamadığınızı fark ettiğinizde İsmer Aile Danışma Merkezi olarak bir uzmandan yardım almanızı tavsiye ederiz.