Kıskançlık duygusu bütün insanlarda görülebilen doğal bir duygudur. Kıskançlık, sevdiği değer verdiği bir şeyi başkasıyla paylaşamaması ya da sevdiği insanların gözünde eskisi gibi olmama kaygısı yaşamasıdır. Temelinde özellikle anne sevgisini kaybetme korkusu ve sevgiyi, ilgiyi başkasıyla paylaşmak istememe vardır. Çocuk için en değerli varlık annedir ve onu başkasıyla paylaşmak istemezler. Zaten kendisi varken neden ikinci bir çocuğa ihtiyaç duyulduğunu anlamlandıramazlar.
Kardeş Kıskançlığının Nedenleri: Çoğunlukla ebeveynlerin yanlış tutumları sonucu oluşur. Diğer bir neden ise uzun süre tek büyümüş ve fazla ilgi görmüş bir çocuğun kardeşi olduğunda ilginin tamamen ona kayacağını düşünmesidir. İki durumda da odak nokta ebeveynlerdir ve onların davranış şekline göre çocuk bu düşüncelerinden kurtulacaktır.
Cinsiyete göre kıskançlıkta farklılıklar vardır. Çocuk kız ve doğan kardeş erkek ise kıskançlık daha fazla olmaktadır. Yaş farkı az olan kardeşlerde kıskançlığın görülme sıklığı yaş farkı fazla olanlara oranla biraz daha yüksektir.
Kardeş Kıskançlığı Belirtileri
-Ebeveynlerden uzaklaşma: Sizi yeterince dinlemiyorsa ve ara ara sizden koptuğunu düşünüyorsanız kardeşiyle arasında kıskançlık problemi olabilir. Size karşı pozitif ve negatif tutumu gün içinde değişiklik gösterir.
-Kardeşe kaba davranma, şiddet eğilimi
-Altını ıslatmaya veya parmak emmeye yeniden başlaması
-Biberonla beslenme alışkanlığına geri dönme
-Sürekli sinir hali ve hırçın olma durumu
-Anneye aşırı bağlılık
-Bebekçe konuşma
-Konuşmanın gecikmesi
-Yürümeden emeklemeye geri dönme
-Yalnız uyuyamama
-İçe kapanıklık
Çocuğunuza Nasıl Yardım Edebilirsiniz?
-Çocuğun doğası gereği istekleri değişken olacağı için 2. Çocuk kararını siz verin.
-Biricikliğini ona hissettirin. Bu daha az sevildiğine ve ikinci plana atıldığına dair olan inancını zayıflatacaktır. ‘İyi ki senin gibi kızım/oğlum var. Senin annen baban olduğun için çok mutluyum’ gibi ifadeleri sıkça kullanın. Bu sözlerin içini doldurabilmek için ona zaman ayırın, oyunlar oynayın, birlikte aktivitelere katılın.Örn: Anne-çocuk / Baba-çocuk günleriniz olsun.
-Kıskançlığı ortadan kaldırmak ve kardeşi sevdirmeye çalışmak yerine, olumsuz duygularını ifade etmesini sağlamalısınız. Neler hissettiğiyle ilgili konuşun. ‘Yeni doğan bir bebek olduğu için ihtiyaçlarını benim gidermem gerekiyor. Sana eskisi gibi zaman ayıramıyorum ama seni önceden sevdiğimden daha az sevdiğimi düşünme benim de kardeşim doğduğunda böyle hissetmiştim’ gibi ifadeler kullanarak olumsuz duygularını ifade etmesi için cesaretlendirin ve onu anladığınızı gösterin.
-Anne baba aralarında iş bölümü yaparak anne bebekle ilgilenirken babanın diğer çocukla ilgilenmesi ya da rollerin değiştirilerek mutlaka büyük çocuğa da zaman ayrılması gerekir.
-Kıskanan çocukla mümkün olduğunca nitelikli vakit geçirilmeli, daha önceden yapmaktan hoşlandığı alışkanlıkları yapmasına fırsat verilmelidir. Yeni gelen kardeşle birlikte düzenin birden bire bozulması bebeğe karşı olan kızgınlığını artırarak içe çekilmesine ya da saldırganlaşmasına neden olacaktır.
-Kardeş kavgalarında fiziksel zarar verme olmadıkça araya girmeyin ve taraf tutmayın. Tartışmaları bittikten sonra onlarla konuşun ‘Sen küçüksün…’ ‘Sen büyüksün…’ kelimeleriyle başlayan ifadeler yerine ikisine de aynı yaklaşım ve önerileri sunun. Kardeş ilişkisinde kabul edilmeyen davranışları belirtin ve bu durumlar gerçekleşirse daha önce çocuklarınızla konuştuğunuz şekilde yaptırımları uygulayın. Bu konuda tutarlı olun. Kardeşler arası olumlu olan davranışları gösterdiklerinde bunu fark ederek takdir edin.
-Ergenlik dönemi sonlarında ilişkileri daha paylaşımcı hale gelecektir. Bu durumun gelişim süreci içinde adım adım olumlu yönde ilerleyeceğini unutmayın. Çünkü kardeş kıskançlığı doğal gelişimsel bir sorundur.