İçinde bulunduğumuz çağda hayatımızın büyük bir kısmını kaplayan internet, internet kullanımı ele alınması gereken önemli bir konudur. İnternet ( bilgisayar, tablet, cep telefonu, dijital oyun ve sosyal medya) etkileşimsel yapısı, olanakları (içerik üretimi, iletişim, bilgi edinme, eğlence, gezinti ) ile her yaş ve statüden birey tarafından kullanılabilmektedir. Her geçen yıl internet kullanımında artış söz konusudur. Bu artış sadece yetişkinlerde değil, çocuk kullanıcılarında da gözlemlenmektedir.
Çocuklar gelişimlerini de destekleyen interneti eğitim, eğlence gibi alanlarda yararlanmak üzere yakından takip ederler. Fakat internetin göremediğimiz belki de görmek istemeyeceğimiz karanlık tarafını da takip etmiş olmaktadırlar. İstismarcılar, siber zorbalar, dolandırıcılar gibi kötü niyetli kişiler ve araçlar… Bu bahsedilenler de çocuk ve ergenlerin güvenliği için endişeyi dile getirir. Bu yüzdendir ki sağladığı bir çok faydayla birlikte risklere açıklığı ve risklerin çeşitlerini ele almak gerekir.
Çocukların Kullanım Amaçları
Günümüz çocukları ve gençleri doğduklarından itibaren internet, tablet, bilgisayarı, telefonu tanımakta ve korkusuzca kullanmaktadırlar. TÜİK 2021 raporlarına göre sadece kendi kullanımında en az bir bilişim teknoloji ürünü olan 6-15 yaş grubundaki çocukların oranı, 2021 yılında %66,6 olmuştur.
TÜİK 2021 araştırma raporlamasının detaylarına bakacak olursak; düzenli internet kullanan çocukların oranının arttığı görülmektedir. İnternet kullanımı 6-15 yaş grubunda 2013 yılında %50,8 iken 2021 yılında %82,7 yükselmiştir. Cinsiyete göre dağılımlar da bu şekildedir :
• Erkek; 2013: %53,7 -> 2021 %83,9
• Kadın; 2013: %47,8 -> 2021 %81,5
Araştırmanın yapıldığı yıl olarak pandemi dönemi olmasını göz önünde bulundurarak 2021 yılında oluşturulan TÜİK raporlandırılmasında kullanım amaçlarında oyun oynama, mesajlaşma, paylaşım sitelerinden video izleme, sosyal medya için internet kullanımları ilk 10 da yerini almıştır.
Dijital oyun oynama oranı ve süresi erkek çocuklarda daha fazla oldu. En fazla oynanan oyun türü savaş oyunları olmakla birlikte; 6-10 yaş grubu macera/aksiyon oyunları tercih ederken, 11-15 yaş savaş oyunlarını tercih etmiştir.
Dijital oyunlar; Çocuklar bu oyunlarla eğlenmenin- vakit geçirmenin haricinde, oyunlardan etkilenmekte ve öğrenim kazanmaktadır. Fakat aynı zamanda bu oyunlar çocuklar için sosyal izolasyon (ayrı durma, soyutlanma), akademik başarıda düşüş, agresif tavırlarda artış gösterme, dikkat ve odaklanma sorunlarına da sebep olabilmektedir.
Çocuklar ekran başında vakit geçirerek;
- Daha az kitap okuma
- Daha az ders çalışma
- Aile ile daha az vakit geçirme
- Arkadaşlarıyla daha az yüz yüze görüşme
- Oyun ve iletişim için gerçekten çok sanalda vakit geçirmek
- Daha az uyumak
Tercih etmektedir.
Aynı zamanda kimlik ve benlik gelişimlerini sürdüren çocuklar sosyal medya ortamlarında oluşturdukları profil bilgilerinde olmak istedikleri kişilikleri yansıtmakta, internet ortamında kendilerini yeniden üretmekte, kimlik ve benlik mücadelesi vermektedir.
Tereddüt etmeden katılım!
Risklerden bahsedildiğine yetişkinler kadar bilinçli ve farkındalık geliştirmemiş çocukların internet kullanımında aile düzenlemesine ihtiyaç duyduğu kesindir. Konu çocukları internetteki riskten koruma olduğunda öncelikle ailelerin bilgilendirilerek düşüncelerinin ve davranışlarının değiştirilmesi gerek mektedir.
Çevrimiçi ortamlarla birlikte oluşan risk türleri; İçerik riskleri, iletişim riskleri, davranış riskleri, ticari riskler, agresivite içeren riskler, cinsel içerikli riskler ve kültürel değerlerle ilgili olan riskler
- Yaşa uygun olmayan görüntü, video ve içeriklere maruz kalma
- Kötü niyetli kişiler ile tanışma; o kişiler tarafından kandırılma, dolandırılma, istismar, taciz, kaçırılma durumlarıyla karşılaşma
- Siber zorbalığa açık hale gelme
- Çocukları hedef alan reklam, pazarlamanın artması
- İnternet kullanımının çocukları fiziksel, sosyal, psikolojik ve zihinsel gelişimi açısından etkilemesi
- Uzun süreli kullanımların uyku, yeme düzeni bozukluğuna sebep olması
- Sosyalliğin ve yüz yüze iletişimin azalması ile ilişkili olarak; aile, iş, eğitim gibi sosyal hayatı olumsuz yönde etkilenmesi
- Kullanımın artması ile yetersiz fiziksel aktivite, sağlıksız beslenme, görme ve işitme problemleri; kas/iskelet problemleri, depresyon, sinirlilik, öfke ve can sıkıntısı gibi birçok probleme yol açması
Ne yapmalı?
- İnternet kullanım süreleri dışında çocukların sosyalleşmesi ve kişisel gelişimlerinin desteklenmesi açısından çocuklarınızın oyun oynamaya, kitap okumaya, spor yapmaya ve sanata zaman ayırmasını sağlayınız.
- Çocuklarınızı arkadaşları ile doğal yollardan görüşmeleri için yönlendirin, akran grupları içerisinde sosyalleşmesini sağlayın.
- Çocuklarınızı yetenek ve ilgi alanlarına uygun spor dallarına yönlendirin.
- Çocuğunuzun arkadaşlık ilişkilerini destekleyin, onları bir araya getirecek aktivite planlayın.
- Çocuğunuzun bilgisayar kullanımını kontrol edin ve sanal ortamdaki arkadaşlarını tanıyın.
- Bilgisayarlarınızda güvenli internet uygulamalarının olmasına özen gösterin.
- Çocuğunuzla birlikte vakit geçirin. Keyif alabileceğiniz aktiviteler planlayın.
- Çocuğunuz yaşı ve gelişimine göre kullanım sınırlaması getirin.
- Kontrollü iletişim aracı kullanımı için filtreleme ve kısıtlama uygulamaları edinin.
- Çocuğunuzu özel ve önemli bilgilerini paylaşmama konusunda bilgilendirin.
- İnternet kullanımı çocuğunuzun gündelik yaşamını ciddi düzeyde etkilemeye başladıysa, okuldaki rehber öğretmen ya da ilgili bir uzmana başvurarak durumla nasıl başa çıkabileceğiniz konusunda yardım alınız.
İnternet kullanımını, uzun süreli teknolojik alet kullanımını önleyemiyorsanız ve bu durum çocuğunuzun gündelik yaşamını ciddi düzeyde etkilemeye başladıysa durumla nasıl başa çıkabileceğiniz konusunda bir uzmandan destek alınız.