Çocuklar yetişkinlerle ilişkilerinde ne kadar güç sahibi olduklarını ve bu ilişkiyi ne kadar kontrol edebildiklerini nereden bilirler? Aslında bilemezler ama nasıl öğreneceklerini bilirler. Yapacaklarını yapıp sonucunu gözlemeye başlarlar. Yetişkinlerle gün içinde etkileşimde bulunurken araştırma yaparak güç ve kontrollerini keşfederler. Başkalarına karşı nasıl bir tavır almaları gerektiğini, yaptıkların ne kadarına katlanabileceğini yaşayarak öğrenirler.
Araştırmaların çoğu evde yapılır. Ev, çocukları gerçek dünyaya hazırlayan bir eğitim yeri gibidir. Bu eğitim yerinde çocuklar öğrenci sizler de öğretmensiniz. Öğrettiğiniz dersler ise dış dünyada onaylanan davranışlar açısından standartları oluşturacaktır. Çocuklar net ve anlaşılır sınırlarla karşılaştığında ilişkiler hakkındaki pek çok araştırma sorusunun da cevabını bulurlar. Burada kontrolü kimin elindedir? Ne kadar ileri gidebilirim? Fazla ileri gidersem ne olur? Çocukların topladığı bu bilgiler yetişkinlerle ilişkilerinde ne kadar güç ve kontrol sahibi olduklarını bulmalarına yardımcı olur. Çocuklara çok fazla güç ve kontrol verildiğinde etkileri ve otoriteleri hakkında abartılı hislere kapılırlar. Sınırlar belirsizleşir ve daha çok deneme yapmaya başlarlar. Bu da kafaların karışmasına ve yetişkinlerle güç savaşına girmelerine sebep olur.
Şöyle bir olayı ele alalım; Bir sabah Can sofraya oturduğunda annesi ona kahvaltıda ne istediğini sorar. ‘Krep yapmanı istiyorum.’ der. ‘Çok güzel evet ama bunu yapacak vaktim yok. Başka bir şey iste tost yapayım mı?’ der annesi. Başka bir şey istemiyorum, ben krep istiyorum.’ diye ısrar eder Can sinirli bir sesle. ‘Tavada yumurta yer misin?’ ‘Krep yerim, başka bir şey yemem.’ der Can öfkeyle. ‘Lütfen Can kahvaltı etmen gerek.’ ‘ Sadece krep yerim!’ ‘İyi peki madem.’ Annesi istemese de krep yapmaya başlar. Şimdi burada çocuk kim, anne kim? Kimin gücü ve kontrolü daha yüksek? Annenin olmadığı açık, anne çocuğun hatrını kırmak istemiyor ama sınırları gevşeterek oğluna son sözü söyleyebileceğini, annesini sabrın tüketip dediğini yaptırabileceğini öğrenmiş oluyor. Can ve annesi bu yüzden gelecekte tartışmaya devam edecekler. Şimdi daha farklı bir olayı ele alalım. Nil sofraya oturduğunda babası ona ‘Yumurta pişireceğim. Çılbır mı istersin yoksa omlet mi?’ diye soruyor. Bu evde aşçı yok. Babası koyduğu sınırlar ve beklentileri konusunda çok açık davranıyor. Nil’e seçme özgürlüğü ve kahvaltıyı kontrol etme gücü veriyor ama sınırlar içinde, verdiği mesaj net ve anlaşılır. Bu davranışını sürdürürse Nil daha fazla ısrarcı olmayacak, güç savaşına girmeyecek ve durması gerektiği yeri öğrenmiş olacak. Can ve Nil örnekleri sınırların ebeveyn ile çocuk arasındaki ilişki nasıl belirlediğini gösteriyor. Sınırlar anne-baba arasındaki ilişkiyi de belirler.
Varsayalım 12 yaşındasınız, arkadaşlarınızla gezmeye gitmek istiyorsunuz. Eğer annenizin evet babanızın hayır diyeceğini bilirseniz izin almak için kime gidersiniz? Tabii ki annenize. Babanız annenizin de hayır demesi gerektiğini düşünüyorsa ona ne demelidir? Eğer babanız annenizi idare ediyorsa ikisinin arasındaki ilişkideki güç ve otorite dengesi hakkında ne öğrenmiş olurdunuz? Çocuklar güç, kontrol ve otorite dengesi konusunda evde gözlemlediklerini hiç kaçırmazlar ve davranışlarını buna göre ayarlamayı öğrenirler.
Bütün çocuklar becerilerini geliştirmek, sorumluluk almayı öğrenmek ve uyumlu bireyler olabilmek için özgürlüğe, güce ve hayatlarını kontrol etmeye ihtiyaç duyarlar.Sağlıklı denemeleri teşvik edecek kadar geniş, güven sağlayacak ve sorumluluk öğretecek kadar kısıtlayıcı sınırlara ihtiyaç duyarlar. Ne kadar özgürlük, güç ve kontrole ihtiyaçları vardır? Ne kadar çok fazladır? Ne kadarı çok azdır? Ne kadarı dengelidir? Bunlar ebeveynlerin sınır belirleme sürecinde sürekli cevaplamaları gereken sorulardır. Koyduğunuz sınırlar ve bu sınırların içindeki özgürlük, güç ve kontrol; gelişim için bir ortam oluşturur.
İSMER Aile Danışma merkezi olarak çocuklarınızla yaşadığınız güç savaşları ve sınır problemlerinde uzman ekibimizle yanınızdayız.