Çocuklarda Özgüven Nasıl Gelişir?

+++Özgüven nedir? Özgüven her şeyin en iyisi, en güzeli, en güçlüsü olmak, olduğunu ifade etmek demek değildir. Olumlu-olumsuz özelliklerinle, kabul etmediğin taraflarınla  ‘öz’ üne güvenmek, özüne verdiğin değerdir. Değerliyim çünkü ‘ben’im, diyebildiğiniz duygusal bir ihtiyaçtır. Gerçekten özgüvenli birisi yeteneklerini ve becerilerini tanır,sınırını bilir , değiştiremeyeceklerini kabul eder, değiştirebilecekleri için çabalar ve kendini var olduğu gibi kabul etmeyi seçer.

Özgüven doğuştan gelen kişilik özelliği olmadığı gibi doğumla itibaren değişebilen, geliştirilebilen bir durumdur.

Çocuk doğduğu andan itibaren büyüme süreci içinde ailesiyle kurduğu etkileşimden çıkardığı sonuçlar ile kişiliğinin ve ruhsal yapısının temellerini oluşturmaktadır. Toplumun temel yapı taşı ailedir. Hayata gözlerini açtığından itibaren büyümesinde, gelişmesinde sosyalleşmesinde kısaca bireyleşerek toplumun bir parçası haline gelmesinde ailenin rolü çok büyüktür. Çocukların ilk sosyalleştiği, ilk iletişim kurduğu kişiler aile bireyleridir. Anne babaya yalnızca bakım ve beslenme açısından değil, aynı zamanda ilgi ve sevgi bakımından da muhtaçtır. Çocuk sevgi dolu ve huzurlu bir aile ortamında kurduğu temellerle davranışlarını, sosyal ilişkilerini ve topluma uyumunu düzenler. Bu nedenle anne babaların çocuklarına karşı gösterdikleri tutum ve davranışlar çocuğun gelişiminde etkilidir.

Dünyaya yeni gelen bebeğin kendini koruma deneyimi ya da özdeğeri ile ilgili bir fikri yoktur; bebek, özgüveninin gelişmesi için başka kişilerin davranışlarına ve hareketleriyle verdikleri mesajlara ihtiyaç duyar. Özellikle yaşamın ilk 3-4 yılının psikolojik gelişimde önemi çok byüktür. Bebeğin temel ihtiyaçlarının karşılanması ile sevgi ve güven duygusu, benlik değerinin oluşmasında önemli etkilere sahiptir. Bebeğin özgüven kavramının oluşma sürecinde dikkat edilecek noktalar.

•             Bebeğe dokunma şekline, kullanılan ses tonuna, gözlerdeki ifadelere, jest ve mimiklere, bebeğin verdiği tepilere (ağlama, gülme vb.) verilen tepkilere dikkat edilmeli.

•             Bebeğin isteklerini ve ihtiyaçlarını anlayıp bunlara uyumlu cevap verildiğinde her an bebekle kurulan bağ güçlenir.

•             Olumlu mesaj vermeli, çocuğu dinlemeli, durumlara tarafsız bakabilmeli ( örneğin; o bir bebek ve ağlayarak kendi ifade ediyor )

Özgüvenli Çocuk Yetiştirmek İçin Neler Yapılabilir?

Öncelikle Çocuğunuza ilgi gösterdiğinizi hissettirin!!

Bunun için;

1.           Onunla nicel olarak az da olsa nitel olarak kaliteli, doyum sağlayacağı şekilde vakit geçirin.

2.           Onu her zaman varlığıyla fark edin,

3.           Fark ettiğiniz varlığından duyduğunuz mutluluğu ifade edin,

4.           Sizinle soru sorarak, konuşarak iletişime girmeye çalıştığında onu dinleyin,

5.           Onunla bol bol oyun oynayın.

 

 

Sonrasında bu maddelere dikkat edin;

Çocuğunuzla güvenli duygusal bağ oluşturun

Duygusal, zihinsel ve fiziksel tüm ihtiyaçlarını gidererek onu tam anlamıyla kayıtsız şartsız sevin. Onun olumlu, olumsuz bütün davranışlarını kabullenmelisiniz. Yanlış davranışlara müdahale etmeyeceksiniz demek değil tabi ki sadece bunu bir davranış problemi olarak görün ve çocuğunuza karşı önyargılı olmayın.

Kendini ifade etmesine izin verin.

Fikirleri ve düşüncelerini önemseyin. Ailede bir konu varsa fikri önemli olmasa da “Sen bu konu hakkında ne düşünüyorsun” diye sorun ve onu dinleyin.

Yaş ve kapasiteye göre beklentiler belirleyin.

9 yaşındaki çocuğunuza yemek yedirecek kadar koruyucu, 2 yaşındaki çocuğunuzdan üstüne dökmeden yemesini bekleyecek kadar mükemmeliyetçi olmayın.

Yaş, gelişim düzeyine göre sorumluluk verin.

Her işini üstlenmeyin. 2-3 yaşından itibaren çocuklar sorumluluk almaya açıktır. Örneğin oyuncakları kutuya koymak, evcil hayvanı beslemede yardımcı olmak küçük çocuğunuza verebileceğiniz sorumluluklardan olabilir. Yaş dilimlerine uygun sorumluluklar sorumluluk bilincini geliştirir. Çocukların beceri gelişimini destekler.

Kişiliğin şekillendiği dönem 0-6 yaş

Sosyalliği ve gerekli özdeşimi anne-babayı model alarak yapar. . Bu nedenle anne babaların çocuklarına karşı gösterdikleri tutum ve davranışlar çocuğun gelişiminde etkilidir.

Ona her zaman güvenin

Evin içinde kendini güvende hissedeceği bir ortam yaratın. Ona güvendiğinizi bilir ve hissederse yanlış yaptığı anlarda bile kendini daha rahat ifade edecek ve hayatta daha emin adımlar atacaktır.

Çok fazla sınır koymayın

Olan sınırlarınız net ve kurallarınız mantıklı bir çerçevede olsun. Çocuğunuza sınırların içinde özgür olduğunu hissettirin.

Onu bir başkasıyla kıyaslamayın

Başkası gibi hissetmek, düşünmek veya yaşamak zorunda değil. Her çocuk biricik ve özel. Herkesin kendi yeteneği ve başarılı olacağı alanlar olduğunu bilerek, çocuğu o alanlara yönlendirin.

Onu cesaretlendirin

Yanlış yapıldıkça doğru öğrenilir, yanlış yapsalar da onları eleştirmeyin. Onların arkasında olduğunuzu hissettirin.

Onu cevapsız bırakmayın

Çocuklar meraklıdır. Size saçma da gelse, başınızı kaşıyacak zamanınız olmasa da sorularına anlayacağı dilde, yumuşak bir ses tonu ile mutlaka cevap verin. Yanıtlarınızda onun sorduğu kadarıyla yetinin.

Dozunda övgü kullanın

“Aferin benim güzel kızım/yakışıklı oğlum..”, “Akıllı çocuğum sen her şeyi başarırsın”, “Senin istersen yapamayacağın şey yok” vb. cümleleri dozunda ve yerinde kullanın. Abartılı durumda çocuğun narsistik bir kişilik kazanmasına sebep olabilirsiniz.

Şahsına yönelik konuşmayın

“Ne kadar dikkatsizsin” yerine “daha dikkatli olmalısın”

“Sen yaramaz bir çocuksun” yerine “bu davranışı yapman beni üzüyor” cümlelerini tercih edebilirsiniz.

 

Çocuğunuza ilgi göstermeniz, onu fark ettiğiniz, aktif olarak dinlediğiniz, sözlerinin ve yaptıklarının önemli olduğunu hissettirdiğiniz anlamına gelir. Sağlıklı bir aile; benlik saygısı yüksek, iletişime açık, dürüst, toplumsal bağı kuvvetli bireylerin yetişmesinin ön koşullarından biridir. Çocuğunuza ilgi göstermeniz, onların özgüveni gelişmiş, kendini ifade edebilen bireyler olarak büyümelerine katkıda bulunacaktır.