İnsan düşüncesinin, aklının, akademik-kariyer başarısının önemli olduğu, daha çok gündeminde bulunduğu dünyamızda terazinin diğer tarafındaki duyguları, duyguların ifade edilmesini neden atlarız?
Zihinsel gelişimini önemsediğimiz okulda başarılı mı olacak, güzel bir meslek sahibi olabilecek mi diye düşündüğümüz çocuklarımızın duygusal gelişimi neden aklımıza gelmez. Başarısız olacak diye korkulan çocukların duygudan mahrum kalmasını nasıl göze alırız?
Akıl kadar önemsenmeyen duyguların, duyguları ifade edememenin çocuklarda kendini kötü hissettiren olumsuz düşünceler geliştirmeye başladığını, özgüvenini zedelediğini söylesek. Bunların sonucunda saldırganlık, duygusal patlamaların görülebildiğini hatta ve hatta bazı çocuk ve gençlerde depresyon ve anksiyeteye sebebiyet verdiğini belirtsek çanlar çalmaya başlayacaktır.
İnsana özgü temel duygular vardır. Bu duygular kültürden bağımsız, türe özgü çekirdek duygulardır. Diğer duygular zihnin zenginleşmesiyle ve kavramsal düşüncenin genişlemesiyle türer. Korku, kızgınlık, şaşkınlık, mutluluk, tiksinme genellikle çekirdeği oluşturan temel duygular olarak bilinir. Duygular kişiye özeldir. İnsanın günlük yaşamında merkezi rol alan duygular iç ve dış dünyamız arasında bağlantıdır.
Biyolojik yapılar aynı olmasına rağmen aynı uyaranlara farklı kişiler farklı duygusal anlamlar yüklerler. Günlük deneyimlerimizden herkesin ortak yaşantılara benzer ve aynı yoğunlukta tepkiler vermediğini biliriz. Duygularımız nitelikleri ve nicelikleriyle bize özeldir. Bunun içindir ki doğru şekilde yapılan duygu ifadesi önemlidir.
Çocukta da yetişkinde de birey duygusunu tanıyıp, fark edip, ifade edebildiği, başkalarının duygu ve düşüncelerini dikkate alabildiği, içinde bulunduğu duruma göre davranışlarını ayarlayabildiği ölçüde başarılı olabilmektedir.
1 yaşına girmeden yani bebeklikten itibaren karşısındaki kişinin verdiği tepkiden ne hissettiğini anlayan çocuklar; 4 yaşından itibaren duyguları, diğerlerinin ne hissettiklerini öğrenebilmektedirler. Duygularının nedenlerini ve sonuçlarını anlayabilirler. Bu yüzden çocukların yaşlarına uygun duygusal gelişimlerini destekleme yapılabilir.
Duygusal gelişim niçin önemli?
Çocuklarda duygusal gelişim oldukça önemlidir. Duygularını anlayan ve karşısındakinin duygusunu fark edebilen bireylerin hayattan aldıkları doyumda yüksek oluyor. Aynı zamanda;
.Duygularını sözel olarak ifade edebilen bir çocuk arkadaşlarıyla sağlıklı ilişkiler kurar ve saldırgan davranışları azalır
.Arkadaş edinmesi ve gruplar tarafından kabulü kolaylaşır
.Duygu ve düşüncelerini daha kolay ifade edebilir
.Kişilerarası iletişim ve ilişki yeteneği gelişir
.Duygularını ifade eden çocuklar kendileri ve diğerleri hakkında olumlu düşünmeyi pozitif özgüven geliştirmeyi öğrenirler.
Duygusal Gelişimi Desteklemek için;
• Duyguları tanımaları sağlanmalı.( mutlu , kibirli, sabrı taşmış…)
• Duyguları ifade etme ve empati öğretilmeli
• Empatide hikaye okuma( başkasının bakış açısından bakma) ve hayvanlar öğretim aracı olabilir.
• Oyun duyguların açığa çıkarılması için fırsat
• Çocuk bir duygudurumu içindeyken ondan bunu ifade etmesini isteyebilirsiniz
• İçinde bulunduğu duygu durumunu ona siz ifade edebilirsiniz; “üzgün görünüyorsun”…
• Duygusunu ifade ettiyse olumlu pekiştireç verilmeli; “ duygunu paylaştığın için çok mutlu oldum”…
• Bir durumdan sonra ona ne hissettiği sorulabilir
• Farklı durumlar sunup hissi sorulabilir; ‘ bu durumda sen olsaydın neler hissederdin’…
Ebeveynler nelere dikkat etmeli?
• Ne dediğiniz değil nasıl söylediğiniz olay; olumlu geri bildirimleri alan çocukların olumlu benlik bakışı olur
• Küçük bir olumlu davranış dahi pekiştirilmeli
• Olumlu dil kullanılmalı, yapabildikleri söylenmeli
• Benlik saygısını zedeleyen sorgulayıcı, suçlayıcı, iğneleyici, tehdit edici dilden kaçınmalı
• En önemlisi çocuklarınızı dinleyin
Özetle çocukluk döneminde duygusal gelişimin desteklenmesi sadece sağlıklı ilişkiler kurmayı değil aynı zamanda özgüven kazanmasını ve dolaylı olarak başarısının artmasını da sağlamaktadır.
Sağlıklı bir bireyde düşünce ve akıl yürütme süreçleri kadar, duygu ve duygusal süreçler de oldukça önemlidir. İsmer Aile Danışma Merkezi olarak duygusal gelişime önem vermenizin çocuğunuzun hayat başarısına katkı sağlayacağına inanıyoruz.